سندرم تونل کارپ(تنگی کانال مچ دست)

Details

Written by مهدیه جعفری

 تنگی کانال عصب مچ دست را سندرم تونل کارپال یا  C.S.Tمی گویند. علایم بیماری زمانی بروز می کند که کانال عصبی که در ناحیه مچ دست قرار دارد تنگ می شود و باعث ایجاد فشار بر روی عصب مدیان مچ دست می شود.

 علل و عوامل :

معمولا به دلیل استفاده بیش از حد از مچ دست به ویژه در موارد کارهای ظریف و تکراری ایجاد می شود و اصولا به دنبال انجام مکرر کارهایی که با دست و مچ انجام می شود علایم بروز می کند. شیوع این بیماری در خانمها 2تا 3 برابر بیستر است و بین سنین 30-60 سال عموما بروز می کند، کاربران کامپیوتر، نجاران، تصویرگران، کارگران، قصابها و مکانیکهای خودرو و رانندگان ماشینهای سنگین بیشتر است؛یک تا 10 درصد جامعه به آن مبتلا می شوند و در افرادی که چاق تر و یا سیگاری باشند و یا تحرک بدنی کمتری داشته باشند، شایع تر است.

 این اختلال همچنین متعاقب بعضی از بیماری ها به واسطه التهاب و تورمی که ایجاد می شود، نیز مشاهده می شود از جمله این بیماری ها می توان به دیابت، کم کاری غده تیروئید، روماتیسم های مفصلی، حاملگی، نارسایی کلیه، شکستگی ها و صدمات اشاره کرد.

  علائم و نشانه ها :

1-درد

در انگشت شست، نشانه و میانی است به سمت ساعد و بازو هم کشیده می شود.

شب ها افزایش می یابد، با افزایش استفاده از دست مثل زمان رانندگی یا خواندن روزنامه افزایش می یابد با تکان دادن و فشار به کف همان دست کاهش می یابد

2- بی حسی و سوزش در انگشت شست، نشانه و میانی که به سمت ساعد و بازو کشیده می شود.

3- احساس فشار در یک یا هر دو دست که گاهی این علایم متوجه ساعد می شود در موارد شدیدتر حتی شانه ها هم درگیر می شوند.

4- فلج انگشتان شست، اشاره، میانی و نصف انگشت چهارم در بعضی موارد

5- عدم توانایی در گرفتن اشیاء و افتادن اشیا از دست

6- تغییر شکل ناخنها و خشکی پوست دست و انگشتان

7-حساسیت به سرما

 مشخصه اصلی این بیماری سوزش، گزگز، مورمور شدن، احساس کم حسی، کرخی و درد در کف دست و بویژه سه و نیم انگشت در سمت شست دست است که در بالا شرح داده شد. درد بصورت عمقی و مبهم است و ممکن است به جلوی ساعد و تا آرنج هم منتشر شود. این علائم معمولاً شبها بیشتر می شود و بیمار را از خواب بیدار می کند، چون اغلب مردم در هنگام خواب مچ دستها را در حالت خم شده به جلو قرار می دهند که حجم تونل مذکور کمتر می شود. اکثر بیماران پس از بیدار شدن با تکان دادن دستها احساس راحتی نسبی می کنند و دوباره به خواب می روند؛ ولی ممکن است تا صبح چندین بار از خواب بیدار شوند. اغلب در طول روز نیز با خم کردن طولانی مدت مچ دست، مثل تلفن کردن طولانی مدت علائم بیماری بدتر میشود.  

با طولانی شدن بیماری، عضلات یاد شده لاغر و ضعیف شده و بیمار احساس کم قدرتی در دست می کند و برجستگی فوق، آتروفیک، یعنی لاغر می گردد و به اصطلاح " آب می شود ". کم کم اجسام از دست بیمار ناخودآگاه می افتد و ممکن است در مراحل شدید بیماری حس انگشتان آنقدر مختل شود که با اجسام داغ بسوزد وبیمار متوجه نگردد.

علت سندرم تونل کارپال

هر حالتی که ابعاد و در نتیجه فضای تونل مذکور را کوچک کند و یا حجم محتویات درون آنرا زیاد کند باعث ایجاد این بیماری می شود. در حالات و بیماریهای زیر احتمال این بیماری بیشتر میشود:

·         اشکالات مادرزادی  و یا ناشی از شکستگی  یا دررفتگی قبلی در مچ دست

·         آرتروز مچ دست

·         تومورهای خوشخیم مچ دست

·         التهاب تاندون یا غلاف تاندونهای مچ دست در اثر کار زیاد، ضربه و یا بیماریهای روماتیسمی مثل " آرتریت روماتوئید " و " لوپوس "

·         دیابت ( مرض قند )

·         مصرف الکل

·         نقرس

·         عفونت های مزمن مچ دست

·         بارداری ( معمولاً پس از زایمان بهبود می یابد ).

·         یائسگی

·         بیماریهای تیروئید بخصوص کم کاری تیروئید

·         نارسائی کلیه

·         چاقی

·         کار با وسایل صنعتی که باعث لرزش زیاد مچ دست می شوند.

در خیلی از بیماران مبتلا به این بیماری، بیماریهای دیگری نیز در تاندونهای دست، مثل " انگشت ماشه ای  Trigger finger "، " شست ماشه ای Trigger thumb " و یا بیماری " دوکورون de Quervain " وجود دارد که درمان مخصوص به خود را دارند.

تشخیص سندرم تونل کارپال

تشخیص اصلی این بیماری بر اساس علائم بیماری و معاینه بیمار است و گرفتن نوار عصب از دستها " EMG - NCV " فقط برای تأیید تشخیص است چون همیشه نمی تواند این بیماری را پیدا کند و تشخیص دهد. گرفتن عکس مچدست هم برای بررسی بعضی علتهای بیماری است.

علایم بیماری که در بالا ذکر شد مهمترین کلید تشخیصی است. سپس پزشک از بیمار می خواهد که حدود یک دقیقه مچ دست ها را به حالت آزاد خم نگه دارد و یا خود پزشک مچ را خم کرده و با انگشتش روی عصب فشار می آورد؛ دریک تست تشخیصی دیگر پزشک با نوک انگشتش ضربات ملایمی در مچ دست روی عصب می زند. لاغری " آب شدن " عضلات تنار که در بالا ذکر شد به معنای بیماری خیلی قدیمی و مزمن است. معمولاً این لاغری با جراحی نیز برطرف نمی گردد.

نوار عصب دستها "  أNerve Conduction Velocities and Electromyography " و یا همان " EMG - NCV " معمولاً گرفته میشود ولی باید دانست که لزوم آن قطعی نیست و فقط تأیید کننده تشخیص است. نوار عصب در حدود 10 درصد از بیماران منفی، یعنی طبیعی و نرمال است در حالیکه بیمار این بیماری را قطعاً دارد و مثلاً عمل هم می خواهد. پس در 10 درصد از مبتلایان به این بیماری نوار عصب طبیعی می باشد و چیزی را نشان نمی دهد. فایده دیگری که نوار عصب دارد اینست که اگر عصب های دست در جای دیگری از مسیر تحت فشار باشند می تواند کمک کند، مثل آرنج و یا گردن. بخصوص در گردن ممکن است بیرون زدگی دیسک گردن و یا تنگی کانال نخاعی گردن باعث فشار براعصاب دست گردد.

سونوگرافی و یا ام آر آی (MRI) در تشخیص این بیماری خیلی کمک کننده نیست و استفاده نمی شوند.

در نهایت و در یک کلمه تشخیص این بیماری، کلینیکی، یعنی بالینی و بر اساس علائم بیماری و معاینه و دید بالینی پزشک است.

درمان سندرم تونل کارپال

درمان : 

هدف از درمان برطرف کردن فشار بر روی عصب مچ دست است به این منظور اقدامات زیر از سوی کادردرمانی به شما پیشنهاد می شود :

1-درمان حمایتی شامل :

محدود کردن استفاده از دست یا تغییر شیوه استفاده از آن

استفاده از آتل(یک وسیله بی حرکت کننده )

ورزش

2- درمان دارویی

3- درمان جراحی

توصیه های لازم در درمان حمایتی :

1- از تکرار اعمالی که باعث شروع درد می شود خودداری نمائید در صورتی که امکان توقف فعالیتها وجود ندارد، فعالیتهای خود را کاهش دهید یا به نحوی تغییر دهید که مچ دست تحت فشار نباشد.

2- استرس به همراه فعالیت می تواند صدمه بیشتری وارد کند بنابراین کنترل استرس نقش بسزائی در کاهش درد دارد.

3- در صورت استفاده از آتل باید روش صحیح پوشیدن آن را یاد بگیرید.

4- توجه داشته باشید که آتل حرکات را محدود می کند و در ابتدا باعث بیشتر شدن درد می شود ولی با استفاده مداوم، متوجه اثرگذاری و کم شدن درد می شوید.

5- از حرکات تشدید کننده درد بپرهیزید

6- پیروی از برنامه های فیزیوتراپی از سفتی و سختی مفاصل و اختلال در عملکرد عضلات مربوط به مفصل و ارگانهای اطراف آن به هنگام پوشیدن آتل پیشگیری می کند.

7- از خم کردن مچ دست بپرهیزید.

8- زمانی که در حالت دراز کش هستید دست خود را بالاتر نگهدارید.

9- از دست سالم برای استفاده از موس کامپیوتر استفاده کنید.

اگر علائم خفیف باشند و لاغری عضلات تنار وجود نداشته باشد، استفاده از مچ بند در هنگام شب و نیز تزریق کورتون در مچ دست می تواند موقتاً علائم بیماری را از بین ببرد. فقط 10 درصد از بیماران برای زمانی طولانی بی علامت می شوند و در مابقی بیماران، علائم بیماری به زودی برمی گردد. اگر لاغری عضلات رخ نداده باشد و با تزریق اول هم علائم بیمار کم بشود و هم پزشک با معاینه این بهبودی را تأیید کند، می توان حداکثر تا 3 تزریق انجام داد و به همراه آن از بریس هم استفاده کرد. اگر هر یک از شروط  فوق برقرار نشود باید بیمار را جراحی کرد. کلاً  تزریق در مردان بیش از زنان مؤثر است و در سنین بالاتر 40 سال بهتر اثر می کند.

در مجموع اگر سن بیمار بالاتر از 50 سال باشد، یا بیماری بیش از 10 ماه طول کشیده باشد، یا گزگز  و مورمور شدن انگشتان دائمی باشد و یا تورم غلاف تاندونهای مچ دست وجود داشته باشد احتمال نیاز به جراحی بیشتر می شود. اگر علائم بیماری طولانی مدت باقی بماند و یا پیشرفت کند و بخصوص اگر لاغری عضلات دست رخ دهد، جراحی اجباری است و تأخیر در درمان به ضرر بیمار تمام می شود.

درمان دارویی :

شامل ضد التهاب های استروئیدی مثل کورتون ها و غیراستروئیدی مثل ایبوبروفن، دیکلوفناک و پیروکسیکام می شود باید توجه باشید که :

در صورت استفاده از داروهای ضد التهاب استروئیدی خوراکی، معده نباید خالی باشد و در صورت تجویز پزشک باید با آنتی اسید و آب فراوان میل شود.

ممکن است به شما توصیه شود که یک داروی کورتونی را به درون کانال مچ دست تزریق کنید پس از تزریق باید حداقل تا 24 ساعت استراحت داشته باشید.

افراد بالای 65 سال بیش از 7 روز نباید از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی بدون تجویز پزشک استفاده کنند.

فیزیوتراپی

توانبخشي بوسيله حركات كششي هر دو جهت در مچ دست بوسيله دست سالم به همراه حركات ورزشي تقويت عضلات ساعد و مچ زير نظر فیزیوتراپیست، از مهمترين نكات جلوگيري از عود سندرم مي باشد.

درمانهاي فيزيكي بوسيله مداليته هاي فيزيوتراپي از جمله اولتراسوند،TENS ، ليزر كم توان، جزء بي ضررترين درمانها محسوب مي شود.

زمانی که علت سندرم تونل کارپ التهاب لیگامان تونل کارپ و یا تنوسینوویت باشد می توان از لیزر کم توان به طور موفقیت آمیزی بهره گرفت. در مراحل اولیه بیماری با تغییر شرایط زندگی و اصلاح حرکات و فعالیت های روزمره، ورزش زیر نظر فیزیوتراپیست، لیزر درمانی و اولتراسوند می توان این سندرم را به طور کامل درمان کرد.

سندرم تونل کارپ جز اولین اندیکاسیون های لیزر کم توان می باشد که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا(FDI) مورد تایید قرار گرفته است.

درمان جراحی :

در صورتی که با اقدامات غیرجراحی مشکل برطرف نشود، نیاز به جراحی مطرح می شود جراحی معمولا علائم را بر طرف می کند به ویژه زمانی که عصب دچار آسیب دائمی نشده باشد در این عمل جراحی رباطی که بر روی عصب مدیان مچ دست می گذرد برش داده می شود و بدینوسیله فشار روی عصب و مچ دست برداشته می شود.

 پیشگیری :

در صورتی که شما به کاری مشغول هستید که مکررا با دست انجام داده می شود اطمینان حاصل کنید که مچ شما در زمان کار در وضعیت راحتی قرار گرفته است و در طول کار، فواصل استراحت منظم داشته باشید.

تغذیه در تنگی کانال مچ دست:

1. ویتامین B6 به میزان 200 میلی گرم به مدت یک تا دو ماه روزانه، اگر یک تا سه بار در روز خورده شود بسیار مفید است.

2.در صورتیکه بدن کمبود روی داشته باشد ویتامین B6 به تنهایی نمی تواند کاری بکند در این شرایط مصرف روی نیز توصیه می شود.

3.فلفل دلمه قرمز

حاوی انتی اکسیدان است که به کاهش التهاب کمک می کند و بهتر است همراه با گوجه فرنگی و هویج خورده شود.

4.اسفناج

روزانه نباید بیشتر از 200 میلی گرم ویتامین B6 خورده شود و اسفناج یکی از منابع سرشار از این ویتامین است.

5.ماهی سالمون

حاوی امگا 3 است که در کاهش التهاب بسیار نقش دارد.

6. گردو

حاوی امگا3 است که در کاهش التهاب بسیار نقش دارد.

7. آناناس

سرشار از ویتامین است و آنزیم هایی دارد که باعث شکستن چرخه التهاب می شود و به بهبودی کمک می کند.

8.زرچوبه

اگر با فلفل سیاه و زنجبیل خورده شود خاصیت درمانی آن چند برابر می شود.